Δύο όψεις, ίδιο νόμισμα

του Περικλή ΚΟΥΡΜΟΥΛΗ

Πληθαίνει τον τελευταίο καιρό η αρθρογραφία στον αστικό Τύπο για την αναγκαιότητα «να φύγει η τρόικα», «να ανακτήσει η Ελλάδα την οικονομική της ανεξαρτησία», να στηριχθεί η καπιταλιστική ανάπτυξη σε ένα «εθνικό σχέδιο ανασυγκρότησης της ελληνικής οικονομίας». Τέτοιες απόψεις εκφράζει και ο πρόεδρος του ΣΕΒ. Τα βασικά επιχειρήματα που χρησιμοποιούν, είναι ότι το μείγμα διαχείρισης της τρόικας είναι «αναποτελεσματικό», ότι καθυστερεί την ανάκαμψη και ότι οι λαϊκές αντιδράσεις για τα μέτρα μπορεί να οδηγήσουν σε «κοινωνική έκρηξη», όπως έγραφε στο κύριο άρθρο της την Κυριακή μια από τις ναυαρχίδες των αστών. Θα σκεφτεί κανείς: Τι μύγα τους τσίμπησε και από εκεί που τα προηγούμενα χρόνια μιλούσαν για «εξωστρέφεια» της ελληνικής οικονομίας, τώρα αναδιπλώνονται και ζητάνε «εθνικά σχέδια ανασυγκρότησης»;

Η απάντηση είναι ότι η εθνικιστική και η κοσμοπολίτικη αντίληψη της αστικής τάξης είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Εναλλάσσονται ανάλογα με τα ιδιαίτερα συμφέροντά της, όπως αυτά διαμορφώνονται σε κάθε ιστορική στιγμή και μάλιστα όχι ενιαία στο εσωτερικό της. Για παράδειγμα, η συμμετοχή στην ΕΕ και μετά στην ΟΝΕ σήμαινε τη συνειδητή παραχώρηση από τη μεριά των αστών μέρους της «εθνικής κυριαρχίας», με την προσδοκία ότι θα έχουν πολλαπλάσια οφέλη από τη συμμετοχή τους στη διακρατική ένωση των μονοπωλίων. Και είχαν. Τώρα, ισχυροποιείται η τάση για απεγκλωβισμό από την «πολιτική της τρόικας», η παρουσία της οποίας προέκυψε περίπου σαν «συμβατική υποχρέωση» από τη συμμετοχή της Ελλάδας στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα και κυρίως στην Ευρωζώνη, στο πλαίσιο της συνολικής διαχείρισης της κρίσης.

Οι ίδιες δυνάμεις που τώρα ξορκίζουν την τρόικα, επαινούσαν προηγουμένως τη συμβολή της στη διαχείριση της κρίσης. Τώρα που οι ανάγκες άλλαξαν, η προσαρμογή τους είναι ακαριαία. Για παράδειγμα, το «Βήμα» κατακρίνει την κυβέρνηση ότι ανέχεται την τρόικα να κάνει κουμάντο στις τράπεζες και ότι μ' αυτόν τον τρόπο στερεί χρήμα από τις ντόπιες επιχειρήσεις, που θα μπορούσαν να έχουν χρηματοδότηση, αν η κυβέρνηση είχε αποκαταστήσει την «οικονομική ανεξαρτησία». Θυμίζουμε ότι πάνω σε τέτοιες απόψεις στηρίχθηκαν τα «αντιμνημονιακά» ιδεολογήματα της «υποτέλειας» και της «κατοχής» της χώρας, που ενίσχυσαν τον εθνικισμό και, εκτός απ' όλα τα άλλα, έδωσαν αέρα και στα πανιά της φασιστικής Χρυσής Αυγής.

Η στάση ισχυρών μερίδων της αστικής τάξης απέναντι στην τρόικα αντανακλά την επιθυμία τους να αλλάξει το μείγμα διαχείρισης στην Ελλάδα, με ελάφρυνση του χρέους και περισσότερα επεκτατικά μέτρα, από τα οποία θα ωφεληθούν οι ίδιοι, χωρίς να κάνουν σκόντο στα μέτρα που βαθαίνουν την εργασιακή εκμετάλλευση και τα οποία εφαρμόζονται σε όλη την ΕΕ, είτε με τρόικα, είτε χωρίς. Αντανακλά επίσης την ανησυχία ότι αδυνατίζει η θέση τους στον ανταγωνισμό με επιχειρηματικούς ομίλους άλλων χωρών. Αυτή την ανησυχία εξέφρασε για λογαριασμό τους και ο Αλ. Τσίπρας, όταν είπε από τη ΔΕΘ ότι η σημερινή διαχείριση της κρίσης «υπονομεύει και τη δυνατότητα αυτόνομης πορείας ορισμένων, που ναι μεν ευνοούνται περιστασιακά από το μνημόνιο, αλλά αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν ότι η πίεση έχει ήδη αρχίσει να μεταφέρεται πάνω σε αυτούς»...