Αστική και προλεταριακή δημοκρατία

Ο Λένιν στο βήμα του 3ου Συνεδρίου της Γ' Διεθνούς

Το ζήτημα που μπέρδεψε κατά τρόπο εξωφρενικό ο Κάουτσκι παρουσιάζεται στην πραγματικότητα έτσι:

Είναι φανερό ότι, αν δε θέλουμε να κοροϊδεύουμε την κοινή λογική και την ιστορία, δεν μπορούμε να μιλάμε για «καθαρή δημοκρατία», όσο θα υπάρχουν διαφορετικές τάξεις, μα μπορούμε να μιλάμε μόνο για ταξική δημοκρατία. (Ας το πούμε μέσα σε παρένθεση, η «καθαρή δημοκρατία» δεν είναι μόνο φράση που φανερώνει αμάθεια και ακατανοησία τόσο της πάλης των τάξεων όσο και της ουσίας του κράτους, αλλά είναι και εντελώς κενή φράση, γιατί στην κομμουνιστική κοινωνία η δημοκρατία, μεταπλασσόμενη και μετατρεπόμενη σε συνήθεια, θα απονεκρώνεται, μα ποτέ δε θα είναι «καθαρή» δημοκρατία).
Η «καθαρή δημοκρατία» είναι απατηλή φράση φιλελεύθερου, που πάει να ξεγελάσει τους εργάτες. Η Ιστορία γνωρίζει την αστική δημοκρατία, που παίρνει τη θέση της φεουδαρχίας, και την προλεταριακή δημοκρατία, που παίρνει τη θέση της αστικής δημοκρατίας.
Αν ο Κάουτσκι αφιερώνει δεκάδες, μπορούμε να πούμε, σελίδες για «ν' αποδείξει» την αλήθεια ότι η αστική δημοκρατία αποτελεί πρόοδο σε σύγκριση με το μεσαίωνα και ότι το προλεταριάτο πρέπει απαραίτητα να τη χρησιμοποιήσει στον αγώνα του ενάντια στην αστική τάξη, αυτό είναι μια καθαρή φιλελεύθερη φλυαρία, που αποβλακώνει τους εργάτες. Οχι μόνο στη μορφωμένη Γερμανία, μα και στην αμόρφωτη Ρωσία αυτό αποτελεί κοινοτοπία. Ο Κάουτσκι απλώς ρίχνει «σοφή» στάχτη στα μάτια των εργατών, μιλώντας με σπουδαιοφάνεια και για τον Βάιτλινγκ και για τους ιησουίτες της Παραγουάης και για άλλα πολλά, για να παρακάμψει την αστική ουσία της σύγχρονης, δηλαδή της κεφαλαιοκρατικής δημοκρατίας.

Ο Κάουτσκι παίρνει από το μαρξισμό ό,τι είναι αποδεκτό για τους φιλελεύθερους, για την αστική τάξη (κριτική του μεσαίωνα, προοδευτικός ιστορικός ρόλος του καπιταλισμού γενικά και της κεφαλαιοκρατικής δημοκρατίας ιδιαίτερα) και πετάει, αποσιωπά, συγκαλύπτει ό,τι από το μαρξισμό δεν είναι αποδεκτό για την αστική τάξη (επαναστατική βία του προλεταριάτου ενάντια στην αστική τάξη για την εκμηδένισή της). Να γιατί ο Κάουτσκι καταντάει αναπόφευκτα, λόγω της αντικειμενικής στάσης του, όποια κι αν είναι η υποκειμενική του πεποίθηση, λακές της αστικής τάξης.

Η αστική δημοκρατία, που σε σύγκριση με το μεσαίωνα αποτελεί μεγάλη ιστορική πρόοδο, μένει πάντα -και μέσα στον καπιταλισμό δεν μπορεί να μη μένει- στενή, κολοβωμένη, ψεύτικη, υποκριτική, παράδεισος για τους πλούσιους, παγίδα και απατή γι' αυτούς που υφίστανται την εκμετάλλευση, για τους φτωχούς. Αυτή την αλήθεια, που αποτελεί ουσιαστικότατο συστατικό μέρος της μαρξιστικής διδασκαλίας, ο «μαρξιστής» Κάουτσκι δεν την κατάλαβε. Σ' αυτό το -θεμελιακό- ζήτημα ο Κάουτσκι κάνει φιλοφρονήσεις στην αστική τάξη, αντί να κάνει επιστημονική κριτική των όρων που κάνουν την κάθε αστική δημοκρατία, δημοκρατία για τους πλούσιους.

Θα θυμίσουμε πρώτα στο σοφολογιότατο κύριο Κάουτσκι τις θεωρητικές θέσεις του Μαρξ και του Ενγκελς, που ο βιβλιοφάγος μας τις «ξέχασε» επαίσχυντα (για να φανεί αρεστός στην αστική τάξη), κι έπειτα θα εξηγήσουμε τα πράγματα με τρόπο πιο εκλαϊκευτικό.
Οχι μόνο το αρχαίο και το φεουδαρχικό κράτος, μα και «το σύγχρονο αντιπροσωπευτικό κράτος είναι όργανο εκμετάλλευσης της μισθωτής εργασίας από το κεφάλαιο» (Ενγκελς, στο έργο του για το κράτος). «Μια και το "κράτος" δεν είναι παρά ένας προσωρινός θεσμός, που τον χρησιμοποιεί κανείς στον αγώνα, στην επανάσταση, για να καταστέλλει με τη βία τους αντιπάλους του, είναι καθαρή ανοησία να μιλάει για "ελεύθερο λαϊκό κράτος". Οσο καιρό το προλεταριάτο χρειάζεται ακόμα το κράτος, το χρειάζεται όχι προς το συμφέρον της ελευθερίας, αλλά της καταστολής των αντιπάλων του, και από τη στιγμή που θα μπορεί να μιλάει κανείς για ελευθερία, το κράτος παύει να υπάρχει σαν τέτοιο» (Ενγκελς, «Γράμμα στον Μπέμπελ», της 28/3/1875). «Στην πραγματικότητα, όμως, το κράτος δεν είναι τίποτ' άλλο παρά μηχανή για την καταστολή μιας τάξης από μια άλλη, και μάλιστα όχι λιγότερο στην αστική δημοκρατία απ' ό,τι στη μοναρχία» (Ενγκελς, «Πρόλογος στον Εμφύλιο πόλεμο του Μαρξ»). Η καθολική ψηφοφορία είναι «ένας δείκτης του βαθμού ωριμότητας της εργατικής τάξης. Περισσότερο δεν μπορεί να είναι και δε θα είναι ποτέ μέσα στο σημερινό κράτος» (Ενγκελς, στο έργο του για το κράτος. Ο κύριος Κάουτσκι αναμασά εξαιρετικά ανιαρά το πρώτο μέρος αυτής της θέσης, που είναι παραδεκτό για την αστική τάξη. Αλλά το δεύτερο μέρος, που το υπογραμμίσαμε και που δεν είναι παραδεκτό για την αστική τάξη, ο αποστάτης Κάουτσκι το αποσιωπά!). «Η Κομμούνα δεν έμελλε να είναι ένα κοινοβουλευτικό, αλλά ένα εργαζόμενο σώμα, ταυτόχρονα εκτελεστικό και νομοθετικό... Αντί ν' αποφασίζεται μια φορά κάθε τρία ή έξι χρόνια, ποιο μέλος της άρχουσας τάξης θα εκπροσωπεί και θα τσαλαπατά (ver-und zertreten) το λαό στο κοινοβούλιο, το καθολικό εκλογικό δικαίωμα θα εξυπηρετούσε τον οργανωμένο σε κομμούνες λαό, όπως το ατομικό δικαίωμα εκλογής χρησιμεύει σε κάθε εργοδότη για ν' αναζητεί εργάτες, επιστάτες και λογιστές για την επιχείρησή του» (Μαρξ, στο έργο του για την Κομμούνα του Παρισιού «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία»).

Ο Λένιν με μέλη της οργάνωσης «ΕΝΩΣΗ ΠΑΛΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ» στην Πέτερμπουργκ

Καθεμιά απ' αυτές τις θέσεις, που τις ξέρει περίφημα ο σοφολογιότατος κύριος Κάουτσκι, είναι ένα χαστούκι γι' αυτόν, ξεσκεπάζει όλη του την αποστασία. Σ' όλη την μπροσούρα του Κάουτσκι δεν υπάρχει ίχνος κατανόησης αυτών των αληθειών. Ολο το περιεχόμενο της μπροσούρας του αποτελεί εμπαιγμό του μαρξισμού!

Πάρτε τους βασικούς νόμους των σύγχρονων κρατών, πάρτε τον τρόπο της διακυβέρνησής τους, πάρτε την ελευθερία του συνέρχεσθαι ή του Τύπου, πάρτε την «ισότητα των πολιτών μπροστά στο νόμο», -και θα δείτε σε κάθε βήμα την υποκρισία της αστικής δημοκρατίας, την τόσο γνωστή σε κάθε τίμιο και συνειδητό εργάτη. Δεν υπάρχει κανένα κράτος, έστω και το πιο δημοκρατικό, που να μην έχει στο Σύνταγμά του παραθυράκια και επιφυλάξεις, που εξασφαλίζουν στην αστική τάξη τη δυνατότητα να κινητοποιεί στρατεύματα ενάντια στους εργάτες, να κηρύσσει το στρατιωτικό νόμο κλπ, «σε περίπτωση διατάραξης της τάξης», στην πραγματικότητα σε περίπτωση που η τάξη που υφίσταται την εκμετάλλευση «παραβιάζει» το καθεστώς της σκλαβιάς της και κάνει προσπάθειες να φέρεται όχι δουλικά. Ο Κάουτσκι εξωραΐζει ξεδιάντροπα την αστική δημοκρατία, αποσιωπώντας, λ.χ., αυτά που κάνουν οι πιο δημοκράτες και ρεπουμπλικάνοι αστοί στην Αμερική ή στην Ελβετία ενάντια στους απεργούς εργάτες.

Ω! ο σοφός και πολυδιαβασμένος Κάουτσκι το αποσιωπά αυτό! Δεν καταλαβαίνει, αυτός ο εμβριθής πολιτικός άνδρας, ότι η αποσιώπηση αυτού του πράγματος αποτελεί προστυχιά. Προτιμά να διηγείται στους εργάτες παραμύθια για παιδιά, σαν το παραμύθι, ότι δημοκρατία πάει να πει «προστασία της μειοψηφίας». Απίστευτο, κι όμως γεγονός! Το καλοκαίρι του χιλιοστού εννεακοσιοστού δεκάτου ογδόου έτους από γεννήσεως Χριστού, τον πέμπτο χρόνο του παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού μακελειού και της κατάπνιξης των διεθνιστικών μειοψηφιών (δηλαδή εκείνων που δεν πρόδωσαν πρόστυχα το σοσιαλισμό, όπως το 'καναν οι Ρενοντέλ και οι Λονγκέ, οι Σάιντεμαν και οι Κάουτσκι, οι Χέντερσον και οι Ουέμπ κλπ.) σ' όλες τις «δημοκρατίες» του κόσμου, ο σοφός κύριος Κάουτσκι με γλυκιά γλυκιά φωνή υμνολογεί την «προστασία της μειοψηφίας». Οποιος επιθυμεί, μπορεί να το διαβάσει στην μπροσούρα του Κάουτσκι, στη σελίδα 15. Από το άλλο μέρος, στη σελίδα 16, το εν λόγω σοφό... υποκείμενο θα σας μιλήσει για τους ουΐγους και τους τόρις του XVIII αιώνα στην Αγγλία!Τι εμβρίθεια! Τι εκλεπτυσμένος λακεδισμός μπροστά στην αστική τάξη! Τι πολιτισμένος τρόπος να σέρνεσαι με την κοιλιά μπροστά στους κεφαλαιοκράτες και να τους γλείφεις τις μπότες! Αν ήμουν Κρουπ ή Σάιντεμαν ή Κλεμανσό ή Ρενοντέλ θα πλήρωνα εκατομμύρια στον κύριο Κάουτσκι, θα τον αντάμειβα με φιλήματα του Ιούδα, θα τον εξυμνούσα μπροστά στους εργάτες, θα συνιστούσα την «ενότητα του σοσιαλισμού» με τόσο «αξιότιμα» πρόσωπα, σαν τον Κάουτσκι. Να γράφεις μπροσούρες ενάντια στη δικτατορία του προλεταριάτου, να διηγείσαι για τους ουΐγους και τους τόρις του XVIII αιώνα στην Αγγλία, να διαβεβαιώνεις ότι δημοκρατία πάει να πει «προστασία της μειοψηφίας» και ν' αποσιωπάς τα πογκρόμ ενάντια στους διεθνιστές στη «δημοκρατική» ρεπουμπλικανική Αμερική - δεν είναι μήπως όλα αυτά υπηρεσίες λακέ προς την αστική τάξη;

Ο σοφός κύριος Κάουτσκι «ξέχασε» -προφανώς ξέχασε τυχαία...- μια «λεπτομέρεια», και συγκεκριμένα ότι: το κυρίαρχο κόμμα της αστικής δημοκρατίας παρέχει προστασία της μειοψηφίας μόνο σε ένα άλλο αστικό κόμμα, ενώ για το προλεταριάτο σε κάθε σοβαρό, βαθύ, θεμελιακό ζήτημα επιφυλάσσει αντί για την «προστασία της μειοψηφίας» το στρατιωτικό νόμο ή τα πογκρόμ. Οσο πιο εξελιγμένη είναι η δημοκρατία τόσο πιο κοντά βρίσκονται τα πογκρόμ ή ο εμφύλιος πόλεμος σε κάθε βαθιά πολιτική διάσταση, επικίνδυνη για την αστική τάξη. Ο σοφός κύριος Κάουτσκι θα μπορούσε να παρακολουθήσει αυτόν το «νόμο» της αστικής δημοκρατίας στην υπόθεση Ντρέιφους στη δημοκρατική Γαλλία, στο λιντσάρισμα των νέγρων και των διεθνιστών στη ρεπουμπλικανική δημοκρατία της Αμερικής, στο παράδειγμα της Ιρλανδίας και του Αλστερ στη δημοκρατική Αγγλία, στη συκοφαντική εκστρατεία κατά των μπολσεβίκων και στην οργάνωση πογκρόμ ενάντιά τους τον Απρίλη του 1917 στη ρεπουμπλικανική δημοκρατία της Ρωσίας. Επίτηδες διαλέγω παραδείγματα όχι μόνο από τον καιρό του πολέμου, μα και από τον προπολεμικό ειρηνικό καιρό. Ο μελίρρυτος κύριος Κάουτσκι αρέσκεται να κλείνει τα μάτια του μπροστά σ' αυτά τα γεγονότα του XX αιώνα, και αντί αυτών να διηγείται στους εργάτες καταπληκτικά καινούρια, πολύ ενδιαφέροντα, εξαιρετικά διδακτικά, απίστευτα σπουδαία πράγματα για τους ουΐγους και τους τόρις του XVIII αιώνα.Πάρτε το αστικό κοινοβούλιο. Μπορούμε να δεχτούμε ότι ο σοφός Κάουτσκι δεν άκουσε ποτέ πως το χρηματιστήριο και οι τραπεζίτες τόσο περισσότερο καθυποτάσσουν τα αστικά κοινοβούλια όσο πιο εξελιγμένη είναι η δημοκρατία; Απ' εδώ δε βγαίνει το συμπέρασμα ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε τον αστικό κοινοβουλευτισμό (και οι μπολσεβίκοι τον χρησιμοποίησαν με τόση επιτυχία, που είναι ζήτημα αν το έκανε άλλο κόμμα στον κόσμο, αφού στα 1912-1914 κερδίσαμε όλη την εργατική κουρία της 4ης Δούμας). Απ' εδώ, όμως, βγαίνει ότι μόνο ένας φιλελεύθερος μπορεί να ξεχνά τον ιστορικά περιορισμένο και συμβατικό χαρακτήρα του αστικού κοινοβουλευτισμού, όπως το ξεχνά ο Κάουτσκι. Οι καταπιεζόμενες μάζες συναντούν στο κάθε βήμα, ακόμα και στο πιο δημοκρατικό αστικό κράτος, τη χτυπητή αντίφαση ανάμεσα στην τυπική ισότητα, που διακηρύσσει η «δημοκρατία» των κεφαλαιοκρατών, και στους χιλιάδες πραγματικούς περιορισμούς και πονηριές, που μετατρέπουν τους προλετάριους σε μισθωτούς δούλους. Αυτή ακριβώς η αντίφαση ανοίγει τα μάτια των μαζών για να δουν τη σαπίλα, την ψευτιά και την υποκρισία του καπιταλισμού. Αυτή ακριβώς την αντίφαση ξεσκεπάζουν συνεχώς μπροστά στις μάζες οι αγκιτάτορες και οι προπαγανδιστές του σοσιαλισμού, για να τις προετοιμάσουν για την επανάσταση! Κι όταν άρχισε η εποχή των επαναστάσεων, ο Κάουτσκι της γύρισε την πλάτη κι άρχισε να εξυμνεί τα θέλγητρα της αστικής δημοκρατίας που πεθαίνει.

Η προλεταριακή δημοκρατία, που μια από τις μορφές της είναι η σοβιετική εξουσία, έδωσε μια πρωτοφανέρωτη στον κόσμο ανάπτυξη και διεύρυνση της δημοκρατίας ακριβώς για την τεράστια πλειοψηφία του πληθυσμού, γι' αυτούς που υφίστανται την εκμετάλλευση και τους εργαζόμενους. Να γράφεις ολόκληρο βιβλίο για τη δημοκρατία, όπως έκανε ο Κάουτσκι, που μιλάει σε δυο σελιδούλες για τη δικτατορία και σε δεκάδες σελίδες για την «καθαρή δημοκρατία», - και να μην το παρατηρείς αυτό, σημαίνει ότι διαστρεβλώνεις ολότελα τα πράγματα κατά φιλελεύθερο τρόπο.

Πάρτε την εξωτερική πολιτική. Σε καμιά, έστω και στην πιο δημοκρατική, αστική χώρα, η εξωτερική πολιτική δεν ασκείται ανοιχτά. Παντού εξαπάτηση των μαζών, στη δε δημοκρατική Γαλλία, στην Ελβετία, στην Αμερική, στην Αγγλία, η εξαπάτηση αυτή είναι εκατό φορές πιο μεγάλη και πιο εκλεπτυσμένη απ' ό,τι στις άλλες χώρες. Η σοβιετική εξουσία απέσπασε επαναστατικά τον πέπλο του μυστηρίου στην εξωτερική πολιτική. Ο Κάουτσκι δεν το πρόσεξε αυτό, το παρασιωπά, αν και στην εποχή των ληστρικών πολέμων και των μυστικών συνθηκών για το «μοίρασμα των σφαιρών επιρροής» (δηλαδή για το μοίρασμα του κόσμου ανάμεσα στους κεφαλαιοκράτες ληστές), αυτό έχει κεφαλαιώδη σημασία, γιατί απ' αυτό εξαρτάται το ζήτημα της ειρήνης, το ζήτημα ζωής ή θανάτου δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων.
Πάρτε τη διάρθρωση του κράτους. Ο Κάουτσκι γαντζώνεται από «λεπτομέρειες», ακόμα και από το γεγονός ότι οι εκλογές είναι «έμμεσες» (στο σοβιετικό Σύνταγμα), δε βλέπει, όμως, την ουσία του ζητήματος. Δεν παρατηρεί την ταξική φύση του κρατικού μηχανισμού, της κρατικής μηχανής. Στην αστική δημοκρατία, οι κεφαλαιοκράτες, με χίλιες δυο λαθροχειρίες -τόσο πιο έντεχνες και δραστικές όσο πιο εξελιγμένη είναι η «καθαρή» δημοκρατία- απομακρύνουν τις μάζες από τη συμμετοχή στη διακυβέρνηση, από την ελευθερία του συνέρχεσθαι, του Τύπου κλπ. Η σοβιετική εξουσία είναι η πρώτη στον κόσμο (για την ακρίβεια, η δεύτερη, γιατί το ίδιο πράγμα είχε αρχίσει να κάνει η Κομμούνα του Παρισιού), που τραβά στη διακυβέρνηση τις μάζες, κυρίως τις μάζες που υφίστανται την εκμετάλλευση. Η συμμετοχή των εργαζόμενων μαζών στο αστικό κοινοβούλιο (που στην αστική δημοκρατία ποτέ δεν αποφασίζει για τα σοβαρότερα ζητήματα, γι' αυτά αποφασίζουν το χρηματιστήριο και οι τράπεζες) αποκλείεται με χίλιους δυο φραγμούς, και οι εργάτες ξέρουν και νιώθουν θαυμάσια, βλέπουν και αντιλαμβάνονται ότι το αστικό κοινοβούλιο είναι θεσμός ξένος, όργανο καταπίεσης των προλετάριων από την αστική τάξη, θεσμός της εχθρικής τάξης, της εκμεταλλεύτριας μειοψηφίας.
Τα Σοβιέτ είναι η άμεση οργάνωση των ίδιων των εργαζόμενων και των υφιστάμενων την εκμετάλλευση μαζών, που τους κάνει πιο εύκολη τη δυνατότητα να οργανώνουν οι ίδιες το κράτος και να το κυβερνούν με κάθε δυνατό τρόπο. Ακριβώς η πρωτοπορία των εργαζομένων και αυτών που υφίστανται την εκμετάλλευση, το προλεταριάτο των πόλεων, έχει από την άποψη αυτή το πλεονέκτημα ότι είναι καλύτερα συνενωμένο χάρη στις μεγάλες επιχειρήσεις. Του είναι πιο εύκολο να εκλέγει και να επιβλέπει τους αιρετούς εκπροσώπους του. Η σοβιετική οργάνωση διευκολύνει αυτόματα τη συνένωση όλων των εργαζομένων και αυτών που υφίστανται την εκμετάλλευση γύρω από την πρωτοπορία τους, το προλεταριάτο. Ο παλιός αστικός μηχανισμός -η υπαλληλοκρατία, τα προνόμια του πλούτου, της αστικής εκπαίδευσης, των σχέσεων κλπ (αυτά τα πραγματικά προνόμια είναι τόσο πιο ποικιλόμορφα όσο πιο εξελιγμένη είναι η αστική δημοκρατία)- όλ' αυτά εξαφανίζονται στις συνθήκες της σοβιετικής οργάνωσης. Η ελευθερία του Τύπου παύει πια να είναι υποκρισία, γιατί αφαιρούνται από την αστική τάξη τα τυπογραφεία και το χαρτί. Το ίδιο γίνεται και με τα καλύτερα κτίρια, τα παλάτια, τις επαύλεις, τα σπίτια των τσιφλικάδων. Η σοβιετική εξουσία αφαίρεσε αμέσως από τους εκμεταλλευτές πολλές χιλιάδες από τα καλύτερα κτίρια, κι έκανε έτσι το δικαίωμα του συνέρχεσθαι για τις μάζες -δικαίωμα που χωρίς αυτό η δημοκρατία αποτελεί απάτη- ένα εκατομμύριο φορές πιο «δημοκρατικό». Οι έμμεσες εκλογές για τα μη τοπικά Σοβιέτ, διευκολύνουν τη σύγκληση των συνεδρίων των Σοβιέτ, κάνουν όλο το μηχανισμό πιο φτηνό, πιο ευκίνητο, πιο προσιτό στους εργάτες και τους αγρότες, σε μια περίοδο που η ζωή βράζει και που πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα ν' ανακαλείται πολύ γρήγορα ο τοπικός βουλευτής ή να στέλνεται στο γενικό συνέδριο των Σοβιέτ.

Η προλεταριακή δημοκρατία είναι ένα εκατομμύριο φορές πιο δημοκρατική από κάθε αστική δημοκρατία. Η σοβιετική εξουσία είναι ένα εκατομμύριο φορές πιο δημοκρατική από την πιο δημοκρατική αστική δημοκρατία.

Αυτό μπορούσε να μην το προσέξει μόνο ένας συνειδητός υπηρέτης της αστικής τάξης, είτε ένας πολιτικά ολότελα νεκρός, που πίσω από τα σκονισμένα αστικά βιβλία δε βλέπει την αληθινή ζωή, που είναι ως το μεδούλι ποτισμένος από τις αστικοδημοκρατικές προκαταλήψεις και μετατρέπεται έτσι, αντικειμενικά, σε λακέ της αστικής τάξης.
Αυτό μπορούσε να μην το προσέξει μόνο ένας άνθρωπος που δεν είναι ικανός να θέσει το ζήτημα από την άποψη των καταπιεζόμενων τάξεων:
Υπάρχει μήπως έστω και μια μόνο χώρα στον κόσμο, από τις πιο δημοκρατικές αστικές χώρες, όπου ο μέσος εργάτης της μάζας, ο μέσος εργάτης γης της μάζας ή γενικά ο μισο-προλετάριος του χωριού (δηλαδή ο εκπρόσωπος της καταπιεζόμενης μάζας, της τεράστιας πλειοψηφίας του πληθυσμού) να απολαμβάνει έστω και κατά προσέγγιση τέτοια ελευθερία να οργανώνει συγκεντρώσεις στα καλύτερα κτίρια, τέτοια ελευθερία να έχει τα μεγαλύτερα τυπογραφεία και τις καλύτερες αποθήκες χαρτιού για να εκφράζει τις ιδέες του και να υπερασπίζει τα συμφέροντά του, τέτοια ελευθερία ν' αναδείχνει στη διακυβέρνηση του κράτους και στην «οργάνωση» του κράτους ανθρώπους ακριβώς από τη δική του τάξη, όπως συμβαίνει στη Σοβιετική Ρωσία;
Είναι αστείο και να σκεφτεί κανείς ότι ο κύριος Κάουτσκι θα μπορούσε να βρει σε μια οποιαδήποτε χώρα μέσα σε χίλιους κατατοπισμένους εργάτες ή εργάτες γης έστω κι έναν, που θα δίσταζε ν' απαντήσει σ' αυτό το ερώτημα. Οι εργάτες όλου του κόσμου, βρίσκοντας στις αστικές εφημερίδες ψήγματα ομολογιών της αλήθειας, συμπαθούν ενστικτωδώς τη σοβιετική δημοκρατία, ακριβώς γιατί βλέπουν στο πρόσωπό της την προλεταριακή δημοκρατία, τη δημοκρατία για τους φτωχούς και όχι τη δημοκρατία για τους πλούσιους, όπως είναι στην πραγματικότητα κάθε αστική δημοκρατία, ακόμα και η καλύτερη.
Μας κυβερνούν (και «διοργανώνουν» το κράτος μας) οι αστοί υπάλληλοι, οι αστοί κοινοβουλευτικοί άνδρες, οι αστοί δικαστές. Να η απλή ολοφάνερη, αναμφισβήτητη αλήθεια, που την ξέρουν από την πείρα της ζωής τους, που τη νιώθουν και την αντιλαμβάνονται καθημερινά δεκάδες και εκατοντάδες εκατομμύρια από τις καταπιεζόμενες τάξεις σε όλες τις αστικές χώρες, μαζί και στις πιο δημοκρατικές.
Από το άλλο μέρος, στη Ρωσία τσακίστηκε εντελώς ο γραφειοκρατικός μηχανισμός, δεν έμεινε απ' αυτόν πέτρα πάνω στην πέτρα, διώχτηκαν όλοι οι παλιοί δικαστές, διαλύθηκε το αστικό κοινοβούλιο και δόθηκε μια αντιπροσώπευση πολύ πιο προσιτή ακριβώς στους εργάτες και στους αγρότες. Μέσω των Σοβιέτ τους αντικαταστάθηκαν οι υπάλληλοι, ή τα Σοβιέτ τους μπήκαν πάνω από τους υπαλλήλους, τα Σοβιέτ τους εκλέγουν τους δικαστές. Και μόνο αυτό το γεγονός είναι αρκετό για ν' αναγνωρίσουν όλες οι καταπιεζόμενες τάξεις ότι η σοβιετική εξουσία, δηλαδή τούτη η μορφή της δικτατορίας του προλεταριάτου, είναι ένα εκατομμύριο φορές πιο δημοκρατική από την πιο δημοκρατική αστική δημοκρατία.
Ο Κάουτσκι δεν καταλαβαίνει αυτή την αλήθεια, την τόσο κατανοητή και φανερή για κάθε εργάτη, γιατί «ξέχασε», «ξέμαθε» να βάζει το ερώτημα: δημοκρατία για ποια τάξη; Κρίνει από την άποψη της «καθαρής» (δηλαδή της αταξικής; ή της εξωταξικής;) δημοκρατίας. Φέρνει επιχειρήματα σαν Σάιλοκ: «μόνο μια λίβρα κρέας», τίποτα περισσότερο. Ισότητα όλων των πολιτών - αλλιώς δεν υπάρχει δημοκρατία.
Είμαστε υποχρεωμένοι να θέσουμε στο σοφό Κάουτσκι, στο «μαρξιστή» και «σοσιαλιστή» Κάουτσκι το ερώτημα:
Μπορεί να υπάρχει ισότητα ανάμεσα σ' αυτόν που υφίσταται την εκμετάλλευση και τον εκμεταλλευτή;
Είναι τερατώδες, είναι απίστευτο πως είμαστε υποχρεωμένοι να θέτουμε ένα τέτοιο ερώτημα, αναλύοντας το βιβλίο του ιδεολογικού ηγέτη της II Διεθνούς. Αλλά «μια και μπήκες στο χορό πρέπει να χορέψεις». Μια και καταπιάστηκες να γράψεις για τον Κάουτσκι, - εξήγησε στο σοφό αυτόν άνθρωπο, γιατί δεν μπορεί να υπάρχει ισότητα ανάμεσα στον εκμεταλλευτή και σ' αυτόν που υφίσταται την εκμετάλλευση.

Μπορεί να υπάρχει ισότητα ανάμεσα σ' αυτόν που υφίσταται την εκμετάλλευση και τον εκμεταλλευτή;

Ο Κάουτσκι κρίνει κατά τον εξής τρόπο:
1) «Οι εκμεταλλευτές πάντα αποτελούσαν μόνο μια μικρή μειοψηφία του πληθυσμού» (σελ. 14 του βιβλίου του Κάουτσκι).
Αυτό είναι αδιαφιλονίκητη αλήθεια. Πώς πρέπει να κρίνει κανείς, ξεκινώντας απ' αυτή την αλήθεια; Μπορεί να κρίνει σαν μαρξιστής, σαν σοσιαλιστής, τότε πρέπει να πάρει σαν βάση τη σχέση ανάμεσα σ' αυτούς που υφίστανται την εκμετάλλευση και στους εκμεταλλευτές. Μπορεί να κρίνει σαν φιλελεύθερος, σαν αστός δημοκράτης, τότε πρέπει να πάρει σαν βάση τη σχέση ανάμεσα στην πλειοψηφία και τη μειοψηφία.
Αν κρίνει μαρξιστικά, πρέπει να πει: οι εκμεταλλευτές μετατρέπουν αναπότρεπτα το κράτος (και δω γίνεται λόγος για τη δημοκρατία, δηλαδή για μια από τις μορφές τους κράτους) σε όργανο κυριαρχίας της τάξης τους, της τάξης των εκμεταλλευτών, πάνω σ' αυτούς που υφίστανται την εκμετάλλευση. Γι' αυτό και το δημοκρατικό κράτος - όσο θα υπάρχουν εκμεταλλευτές, που θα κυριαρχούν πάνω στην πλειοψηφία αυτών που υφίστανται την εκμετάλλευση - θα είναι αναπόφευκτα δημοκρατία για τους εκμεταλλευτές. Το κράτος αυτών που υφίστανται την εκμετάλλευση πρέπει να διαφέρει ριζικά από ένα τέτοιο κράτος, πρέπει να είναι δημοκρατία γι' αυτούς που υφίστανται την εκμετάλλευση και όργανο καταστολής των εκμεταλλευτών, αλλά η καταστολή μιας τάξης σημαίνει ανισότητα γι' αυτή την τάξη, αποκλεισμό της από τη «δημοκρατία».
Αν κρίνει κανείς σαν φιλελεύθερος, πρέπει να πει: η πλειοψηφία αποφασίζει, η μειοψηφία υποτάσσεται. Οσοι δεν υποτάσσονται - τιμωρούνται. Αυτό είναι όλο. Δεν υπάρχει λόγος να μιλάει κανείς για ταξικό χαρακτήρα του κράτους γενικά και για «καθαρή δημοκρατία» ειδικά. Αυτό είναι άσχετο με το θέμα, γιατί η πλειοψηφία είναι πλειοψηφία και η μειοψηφία, μειοψηφία. Μια λίβρα κρέας είναι μια λίβρα κρέας, αυτό είναι όλο.

Ο Κάουτσκι κρίνει ακριβώς ως εξής:

2) «Για ποιους λόγους η κυριαρχία του προλεταριάτου χρειάστηκε να πάρει, και να πάρει κατ' ανάγκην, μια μορφή ασυμβίβαστη με τη δημοκρατία;» (σελ. 21). Ακολουθεί η επεξήγηση ότι το προλεταριάτο έχει με το μέρος του την πλειοψηφία, μια επεξήγηση αρκετά διεξοδική και μακροσκελής μαζί με μια περικοπή από τον Μαρξ και με αριθμούς για τις ψήφους στην Κομμούνα του Παρισιού. Συμπέρασμα: «Ενα καθεστώς, τόσο βαθιά ριζωμένο μέσα στις μάζες, δεν έχει ούτε τον παραμικρότερο λόγο να επιβουλεύεται τη δημοκρατία. Δε θα μπορεί πάντα να κάνει χωρίς βία, στις περιπτώσεις που ασκείται βία για την κατάπνιξη της δημοκρατίας. Στη βία μπορείς ν' απαντήσεις μόνο με τη βία. Το καθεστώς, όμως, που ξέρει ότι οι μάζες είναι με το μέρος του, θα ασκήσει βία μόνο για να περιφρουρήσει τη δημοκρατία κι όχι για να την εκμηδενίσει, θα ισοδυναμούσε με καθαρή αυτοκτονία του, αν επιχειρούσε να παραμερίσει την πιο σίγουρη βάση του, το καθολικό εκλογικό δικαίωμα, βαθιά πηγή ισχυρού ηθικού κύρους» (σελ. 22).
Καθώς βλέπετε, η σχέση ανάμεσα σ' αυτούς που υφίστανται την εκμετάλλευση και τους εκμεταλλευτές έχει εξαφανιστεί από την επιχειρηματολογία του Κάουτσκι. Εμεινε μόνο η πλειοψηφία γενικά, η μειοψηφία γενικά, η δημοκρατία γενικά, η γνωστή μας πια «καθαρή δημοκρατία».
Σημειώστε πως αυτά λέγονται σε σχέση με την Κομμούνα του Παρισιού! Ας παραθέσουμε, λοιπόν, για επιβεβαίωση, τα λόγια του Μαρξ και του Ενγκελς για τη δικτατορία σε σχέση με την Κομμούνα:
Μαρξ: ...«Αν οι εργάτες στη θέση της δικτατορίας της αστικής τάξης εγκαθιδρύσουν τη δική τους επαναστατική δικτατορία... για να τσακίσουν την αντίσταση της αστικής τάξης... οι εργάτες δίνουν στο κράτος μια επαναστατική και μεταβατική μορφή»...
Ενγκελς: ...«Και η νικήτρια» (στην επανάσταση) «μερίδα είναι κατ' ανάγκη υποχρεωμένη να διατηρήσει την κυριαρχία της με τον τρόμο, που εμπνέουν τα όπλα της στους αντιδραστικούς. Θα κρατούσε ποτέ η Κομμούνα του Παρισιού έστω και μια μέρα, αν δεν είχε χρησιμοποιήσει ενάντια στην αστική τάξη το κύρος ενός οπλισμένου λαού; Δε θα είχαμε, αντίθετα, το δικαίωμα να την κατακρίνουμε γιατί το χρησιμοποίησε σε πολύ μικρό βαθμό;»...
Ο ίδιος: «Μια και το "κράτος" δεν είναι παρά ένας προσωρινός θεσμός, που τον χρησιμοποιεί κανείς στον αγώνα, στην επανάσταση, για να καταστέλλει με τη βία τους αντιπάλους του, είναι καθαρή ανοησία να μιλάει για "ελεύθερο λαϊκό κράτος". Οσο καιρό το προλεταριάτο χρειάζεται ακόμα το κράτος, το χρειάζεται όχι προς το συμφέρον της ελευθερίας, αλλά της καταστολής των αντιπάλων του, και, από τη στιγμή που θα μπορεί να μιλάει κανείς για ελευθερία, το κράτος παύει να υπάρχει σαν τέτοιο»...
Ο Κάουτσκι απέχει από τον Μαρξ και τον Ενγκελς όσο η γη από τον ουρανό, όσο ο φιλελεύθερος από τον προλετάριο επαναστάτη. Η καθαρή δημοκρατία ή απλώς η «δημοκρατία», που γι' αυτήν μιλά ο Κάουτσκι, δεν είναι παρά επανέκδοση του ίδιου «ελεύθερου λαϊκού κράτους», δηλαδή καθαρή ανοησία. Ο Κάουτσκι, με την εμβρίθεια ενός ανόητου σοφολογιότατου των γραφείων ή με την αθωότητα ενός δεκάχρονου κοριτσιού, ρωτάει: Tι χρειάζεται η δικτατορία, όταν υπάρχει πλειοψηφία; Ο Μαρξ και ο Ενγκελς το εξηγούν:
- Για να τσακίσουμε την αντίσταση της αστικής τάξης.
- Για να εμπνέουμε τρόμο στους αντιδραστικούς.
- Για να διατηρήσουμε το κύρος του ένοπλου λαού ενάντια στην αστική τάξη.
- Για να μπορεί το προλεταριάτο να καταστέλλει με τη βία τους αντιπάλους του.
Ο Κάουτσκι δεν καταλαβαίνει αυτές τις διευκρινίσεις. Ερωτευμένος με την «καθαρότητα» της δημοκρατίας, χωρίς να βλέπει τον αστικό της χαρακτήρα, υποστηρίζει «με συνέπεια» ότι η πλειοψηφία, μια και είναι πλειοψηφία, δε χρειάζεται «να τσακίσει την αντίσταση» της μειοψηφίας, δε χρειάζεται να την «καταστέλλει με τη βία», - της φτάνει να καταστέλλει τις περιπτώσεις παράβασης της δημοκρατίας. Ερωτευμένος με την «καθαρότητα» της δημοκρατίας, ο Κάουτσκι διαπράττει άθελά του το ίδιο μικρούτσικο λάθος, που κάνουν πάντα όλοι οι αστοί δημοκράτες: δηλαδή, παίρνει την τυπική ισότητα (ολότελα ψεύτικη και υποκριτική στον καπιταλισμό) για πραγματική! Πράγματα ανάξια λόγου!

Ο εκμεταλλευτής δεν μπορεί να είναι ίσος με αυτόν που υφίσταται την εκμετάλλευση.

Αυτή η αλήθεια, όσο κι αν είναι δυσάρεστη για τον Κάουτσκι, αποτελεί το πιο ουσιαστικό περιεχόμενο του σοσιαλισμού.
Μια άλλη αλήθεια: Πραγματική, ουσιαστική ισότητα δεν μπορεί να υπάρχει, όσο δε θα έχει εξαλειφθεί εντελώς κάθε δυνατότητα εκμετάλλευσης μιας τάξης από μιαν άλλη.
Οι εκμεταλλευτές μπορούν να τσακιστούν μεμιάς με μια πετυχημένη εξέγερση στο κέντρο ή μ' ένα ξεσήκωμα του στρατού. Αλλά, έξω από μερικές μόνο, πολύ σπάνιες και ειδικές περιπτώσεις, οι εκμεταλλευτές δεν μπορούν να εκμηδενιστούν μεμιάς. Δεν μπορούν ν' απαλλοτριωθούν μεμιάς όλοι οι τσιφλικάδες και οι κεφαλαιοκράτες μιας λίγο - πολύ μεγάλης χώρας. Παραπέρα, η απαλλοτρίωση μόνη της, σαν νομική ή πολιτική πράξη, δε λύνει καθόλου το πρόβλημα, γιατί οι τσιφλικάδες και οι κεφαλαιοκράτες πρέπει να σαρωθούν έμπρακτα, ν' αντικατασταθούν έμπρακτα από μιαν άλλη, εργατική, διεύθυνση των εργοστασίων και των κτημάτων. Δεν μπορεί να υπάρχει ισότητα ανάμεσα στους εκμεταλλευτές, που επί πολλές γενιές διακρίνονταν και ως προς τη μόρφωση, και ως προς τις συνθήκες μιας πλούσιας ζωής, και ως προς τις συνήθειες, - και σ' αυτούς που υφίστανται την εκμετάλλευση, που η μάζα τους, ακόμα και στις πιο προηγμένες και στις πιο δημοκρατικές αστικές δημοκρατίες είναι εξουθενωμένη, αμόρφωτη, άξεστη, τρομοκρατημένη, διασπασμένη. Οι εκμεταλλευτές για πολύ καιρό ύστερα από την επανάσταση διατηρούν αναπόφευκτα μια σειρά τεράστια πραγματικά πλεονεκτήματα: τους μένουν τα λεφτά (το χρήμα δεν μπορεί να καταργηθεί αμέσως), κάποια κινητή περιουσία, συχνά σημαντική, τους μένουν οι σχέσεις, η αποκτημένη πείρα της οργάνωσης και της διοίκησης, η γνώση όλων των «μυστικών» της διακυβέρνησης (συνήθειες, μέθοδοι, μέσα, δυνατότητες), τους μένει η ανώτερή τους μόρφωση, οι στενοί δεσμοί με το ανώτατο τεχνικό προσωπικό (που ζει και σκέφτεται αστικά), τους μένει μια ασύγκριτα μεγαλύτερη πρακτική πείρα στα στρατιωτικά ζητήματα (πράγμα πολύ σπουδαίο) κλπ., κλπ.
Αν οι εκμεταλλευτές τσακιστούν μόνο σε μια χώρα, - κι αυτή φυσικά είναι η τυπική περίπτωση, γιατί ταυτόχρονη επανάσταση σε μια σειρά χώρες είναι σπάνια εξαίρεση - παραμένουν μολαταύτα δυνατότεροι από αυτούς που υφίστανται την εκμετάλλευση, γιατί οι διεθνείς δεσμοί των εκμεταλλευτών είναι τεράστιοι. Οτι ένα μέρος αυτών που υφίστανται την εκμετάλλευση, που προέρχεται από τις λιγότερο εξελιγμένες μάζες των μεσαίων αγροτών, βιοτεχνών κλπ., ακολουθεί και είναι σε θέση ν' ακολουθήσει τους εκμεταλλευτές, αυτό το έδειξαν όλες οι επαναστάσεις, ως τα σήμερα, μαζί και η Κομμούνα (γιατί ανάμεσα στα στρατεύματα των Βερσαλλιών υπήρχαν και προλετάριοι, πράγμα που το ξέχασε ο σοφολογιότατος Κάουτσκι).

Οταν έτσι έχουν τα πράγματα, να δέχεσαι ότι σε μια λίγο - πολύ βαθιά και σοβαρή επανάσταση η υπόθεση κρίνεται απλούστατα από τη σχέση της πλειοψηφίας προς τη μειοψηφία, είναι η μεγαλύτερη αμβλύνοια, είναι η πιο ανόητη προκατάληψη ενός φιλελεύθερου της ντουζίνας, είναι η εξαπάτηση των μαζών, απόκρυψη από τις μάζες μιας ολοφάνερης ιστορικής αλήθειας. Η ιστορική αυτή αλήθεια συνίσταται στο ότι κανόνας κάθε βαθιάς επανάστασης είναι η μακρόχρονη, επίμονη, απεγνωσμένη αντίσταση των εκμεταλλευτών, που διατηρούν για πολλά χρόνια μεγάλα και ουσιαστικά πλεονεκτήματα απέναντι σ' αυτούς που υφίστανται την εκμετάλλευση. Ποτέ - έξω από τη γλυκανάλατη φαντασία του γλυκανάλατου κουτεντέ Κάουτσκι - οι εκμεταλλευτές δε θα υποταχθούν στην απόφαση της πλειοψηφίας αυτών που υφίστανται την εκμετάλλευση, χωρίς να δοκιμάσουν, σε μια σειρά μάχες, σε μια τελευταία, απεγνωσμένη μάχη, τα πλεονεκτήματά τους.

Το πέρασμα από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό αποτελεί ολόκληρη ιστορική εποχή. Οσο δεν έχει τελειώσει η εποχή αυτή, οι εκμεταλλευτές τρέφουν αναπόφευκτα την ελπίδα της παλινόρθωσης, κι αυτή η ελπίδα μεταβάλλεται σε απόπειρες παλινόρθωσης. Κι ύστερα από την πρώτη σοβαρή ήττα, οι εκμεταλλευτές, που ανατράπηκαν, μα δεν περίμεναν την ανατροπή τους, δεν πίστευαν σε κάτι τέτοιο και δε δέχονταν ούτε σκέψη γι' αυτό, ρίχνονταν στη μάχη με δεκαπλασιασμένη ενεργητικότητα, με έξαλλο πάθος, με εκατονταπλάσιο μίσος, για να πάρουν πίσω το χαμένο «παράδεισο», για τις οικογένειές τους, που ζούσαν τόσο όμορφα και που τώρα ο «χύδην όχλος» τις καταδικάζει στο χαμό και την αθλιότητα (ή στην «απλή» δουλιά...). Και πίσω από τους εκμεταλλευτές - κεφαλαιοκράτες σέρνεται η μεγάλη μάζα της μικροαστικής τάξης, που, όπως δείχνουν δεκάδες χρόνια ιστορικής πείρας σ' όλες τις χώρες, διστάζει και ταλαντεύεται, σήμερα πάει με το προλεταριάτο, αύριο τη φοβίζουν οι δυσκολίες της επανάστασης, πανικοβάλλεται από την πρώτη ήττα ή μισο-ήττα των εργατών, εκνευρίζεται, παραδέρνει, μυξοκλαίει, μεταπηδάει από το ένα στρατόπεδο στο άλλο... όπως κάνουν οι δικοί μας μενσεβίκοι και εσέροι.
Και σε μια τέτοια κατάσταση πραγμάτων, σ' εποχή απεγνωσμένου, σκληρού πολέμου, όταν η ιστορία βάζει στην ημερήσια διάταξη το ζήτημα αν θα υπάρχουν ή όχι τα προαιώνια και χιλιόχρονα προνόμια - να γίνεται κουβέντα για πλειοψηφία και μειοψηφία, για καθαρή δημοκρατία, για ανώφελο της δικτατορίας, για ισότητα του εκμεταλλευτή με αυτόν που υφίσταται την εκμετάλλευση! Τι απύθμενη αμβλύνοια, τι άβυσσος φιλισταϊσμού χρειάζεται για ένα τέτοιο πράγμα!
Αλλά οι δεκαετίες ενός σχετικά «ειρηνικού» καπιταλισμού, της περιόδου 1871 -1914, έχουν συσσωρεύσει μέσα στα σοσιαλιστικά κόμματα, που προσαρμόζονταν στον οπορτουνισμό, τόσο φιλισταϊσμό, στενοκεφαλιά και αποστασία, όση ήταν η κόπρος του Αυγείου...

***

θα έχει προσέξει προφανώς ο αναγνώστης ότι ο Κάουτσκι στην περικοπή από το βιβλίο του, που παραθέσαμε πιο πάνω, μιλάει για επιβουλή ενάντια στο καθολικό εκλογικό δικαίωμα (που το ονομάζει - ας το πούμε σε παρένθεση - βαθιά πηγή ισχυρού ηθικού κύρους, ενώ ο Ενγκελς, αναφερόμενος στην ίδια την Κομμούνα του Παρισιού και στο ίδιο ζήτημα της δικτατορίας, μιλάει για το κύρος του ένοπλου λαού ενάντια στην αστική τάξη. Είναι χαρακτηριστικό να συγκρίνει κανείς τις απόψεις ενός φιλισταίου και ενός επαναστάτη για το «κύρος»...).

Πρέπει να παρατηρήσουμε ότι το ζήτημα της στέρησης του εκλογικού δικαιώματος από τους εκμεταλλευτές είναι ζήτημα καθαρά ρωσικό, κι όχι ζήτημα της δικτατορίας του προλεταριάτου γενικά. Αν ο Κάουτσκι δεν ήταν υποκριτής και τιτλοφορούσε την μπροσούρα του: «Ενάντια στους μπολσεβίκους», τότε ο τίτλος αυτός θ' ανταποκρινόταν στο περιεχόμενο της μπροσούρας και ο Κάουτσκι θα είχε το δικαίωμα να μιλάει άμεσα για το εκλογικό δικαίωμα. Ο Κάουτσκι, όμως, θέλησε να παρουσιαστεί πρώτ' απ' όλα σαν «θεωρητικός». Τιτλοφόρησε την μπροσούρα του: «Η δικτατορία του προλεταριάτου», γενικά. Μιλάει για τα Σοβιέτ και για τη Ρωσία ειδικά μόνο στο δεύτερο μέρος της μπροσούρας, αρχίζοντας από το έκτο κεφάλαιο. Ενώ στο πρώτο μέρος του βιβλίου (απ' όπου πήρα και την περικοπή) γίνεται λόγος για τη δημοκρατία και τη δικτατορία γενικά. Αρχίζοντας να μιλάει για το εκλογικό δικαίωμα, ο Κάουτσκι προδόθηκε ότι είναι πολέμιος των μπολσεβίκων, που δε δίνει δεκάρα για τη θεωρία. Γιατί η θεωρία, δηλαδή η συζήτηση πάνω στις γενικές (και όχι τις εθνικά - ειδικές) ταξικές βάσεις της δημοκρατίας και της δικτατορίας δεν πρέπει να έχει σαν αντικείμενό της ένα ειδικό ζήτημα, όπως είναι το εκλογικό δικαίωμα, αλλά ένα γενικό ζήτημα: Συγκεκριμένα, αν μπορεί να διατηρηθεί η δημοκρατία και για τους πλούσιους, και για τους εκμεταλλευτές στην ιστορική περίοδο της ανατροπής των εκμεταλλευτών και της αντικατάστασης του κράτους των από το κράτος αυτών που υφίστανται την εκμετάλλευση.
Ετσι και μόνον έτσι μπορεί να θέτει το ζήτημα ένας θεωρητικός.

Ξέρουμε το παράδειγμα της Κομμούνας, ξέρουμε όλες τις κρίσεις των θεμελιωτών του μαρξισμού σχετικά μ' αυτήν και γι' αυτήν. Με βάση αυτό το υλικό, εγώ, λ.χ., πραγματεύτηκα το ζήτημα της δημοκρατίας και της δικτατορίας στην μπροσούρα μου «Κράτος και επανάσταση», που γράφτηκε πριν από την Οχτωβριανή Επανάσταση. Για περιορισμό του εκλογικού δικαιώματος δεν είπα ούτε λέξη. Και πρέπει τώρα να πω ότι το ζήτημα του περιορισμού του εκλογικού δικαιώματος είναι ένα ζήτημα εθνικά ειδικό και όχι ζήτημα γενικό της δικτατορίας. Το ζήτημα του περιορισμού του εκλογικού δικαιώματος πρέπει να το χειριστούμε μελετώντας τους ιδιαίτερους όρους της ρωσικής επανάστασης, τον ιδιαίτερο δρόμο ανάπτυξής της. Αυτό ακριβώς θα γίνει στην ανάλυση που θ' ακολουθήσει, θα ήταν, όμως, λάθος να εγγυάται κανείς από τα πριν ότι οι επερχόμενες προλεταριακές επαναστάσεις στην Ευρώπη θα έχουν, όλες ή οι περισσότερες απ' αυτές, αναπόφευκτα σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό του εκλογικού δικαιώματος για την αστική τάξη. Αυτό ενδέχεται να γίνει. Υστερα από τον πόλεμο και ύστερα από την πείρα της ρωσικής επανάστασης πιθανόν να συμβεί, αλλά αυτό δεν είναι υποχρεωτικό για να πραγματοποιηθεί η δικτατορία, δεν αποτελεί αναγκαίο γνώρισμα της λογικής έννοιας της δικτατορίας, δεν αποτελεί αναγκαίο όρο της ιστορικής και ταξικής έννοιας της δικτατορίας.

Αναγκαίο γνώρισμα, υποχρεωτικός όρος της δικτατορίας είναι η βίαιη καταστολή των εκμεταλλευτούν σαν τάξης και, συνεπώς, η παραβίαση της «καθαρής δημοκρατίας», δηλαδή της ισότητας και της ελευθερίας απέναντι σ' αυτήν την τάξη.
Ετσι και μόνον έτσι μπορεί να τεθεί το ζήτημα θεωρητικά. Και ο Κάουτσκι, μη θέτοντας έτσι το ζήτημα, απέδειξε ότι τάσσεται ενάντια στους μπολσεβίκους όχι σαν θεωρητικός, αλλά σαν συκοφάντης στην υπηρεσία των οπορτουνιστών και της αστικής τάξης.
Σε ποιες χώρες, μέσα σε ποιες εθνικές ιδιομορφίες του ενός ή του άλλου καπιταλισμού θα εφαρμοστεί (αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο) ο ένας ή ο άλλος περιορισμός, η μια ή η άλλη παραβίαση της δημοκρατίας για τους εκμεταλλευτές, αυτό είναι ζήτημα που αφορά τις εθνικές ιδιομορφίες του ενός ή του άλλου καπιταλισμού, της μιας ή της άλλης επανάστασης. Το θεωρητικό ζήτημα τίθεται διαφορετικά, τίθεται έτσι: Μπορεί να υπάρξει δικτατορία του προλεταριάτου χωρίς παραβίαση της δημοκρατίας απέναντι στην τάξη των εκμεταλλευτών;
Αυτό ακριβώς το ζήτημα, το μοναδικά σπουδαίο και ουσιαστικό από θεωρητική άποψη, το παρέκαμψε ο Κάουτσκι. Ο Κάουτσκι αράδιασε κάθε λογής περικοπές από τον Μαρξ και τον Ενγκελς, εκτός από εκείνες που αφορούν το δοσμένο ζήτημα και που τις παρέθεσα παραπάνω.
Ο Κάουτσκι μίλησε για ό,τι θέλετε, για ό,τι μπορεί να δεχτούν οι φιλελεύθεροι και οι αστοί δημοκράτες, για ό,τι δε βγαίνει έξω από τον κύκλο των ιδεών τους - εκτός από το κύριο, δηλαδή ότι το προλεταριάτο δεν μπορεί να νικήσει χωρίς να τσακίσει την αντίσταση της αστικής τάξης, χωρίς να καταστείλει με τη βία τους αντιπάλους του, και ότι όπου υπάρχει «βίαιη καταστολή», όπου δεν υπάρχει «ελευθερία», εκεί, φυσικά, δεν υπάρχει δημοκρατία.
Αυτό ο Κάουτσκι δεν το κατάλαβε.

Πηγή